Τα κάλαντα

Τα κάλαντα διαλαλούν μελωδικά τον ερχομό των μεγάλων εκκλησιαστικών μας γιορτών. Είναι τραγούδια γεμάτα ευχές και εγκώμια, που πήραν το όνομά τους από τις καλένδες (calenda), τη ρωμαϊκή πρωτομηνιά.
Στην αρχαία Ρώμη, λοιπόν, κάθε πρώτη του μήνα, οι άρχοντες καλούσαν το λαό και του έκαναν ανακοινώσεις. Όταν ήταν αρεστές, κάποιοι γυρνούσαν στους δρόμους και τις επαναλάμβαναν τραγουδιστά.
Οι Έλληνες της αρχαιότητας είχαν τραγούδια που διαλαλούσαν τον ερχομό της Άνοιξης, τα οποία έμοιαζαν με τα κάλαντα όπως τα "χελιδονίσματα" ή άλλες αρχαίες γιορτές.
Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί (τη λεγόμενη ειρεσιώνη) γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδούσαν κι έπαιρναν δώρα.
Την πιο παλιά πληροφορία για τα κάλαντα την αντλούμε από το Βυζάντιο του 12ου αιώνα. Οι Βυζαντινόπαιδες συνόδευαν το τραγούδι τους με τύμπανο ή τρίγωνο, ενώ κρατούσαν ραβδιά ή φανάρια ή ομοιώματα πλοίων. Τα κάλαντα από την εποχή που επινοήθηκαν ήταν τραγούδια γεμάτα ευχολόγια και παρακλήσεις για ευδαιμονία. Σήμερα, συνδέονται με τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης: τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, τα Θεοφάνεια...

Η Θεματολογία τους περιγράφει αρχικά το γιορταστικό γεγονός της εκκλησίας μας. Ύστερα ακολουθούν ευχές και έπαινοι για το σπίτι και τους οικοδεσπότες κατά την ασχολία και το επάγγελμα του καθένα. Οι καλαντιστές τελειώνουν με στιχάκια που "αιτούν" πλούσιο φιλοδώρημα για τα καλά τους λόγια. Η "αμοιβή" αυτή δεν είναι ζητιανιά, ούτε φιλανθρωπία, αλλά πράξη τελετουργική, που επιδιώκει να φέρει άφθονα αγαθά και πλούτη στο καταδεχτικό σπιτικό