0 παλιός τύπος της νυφικής φορεσιάς τού Ανταρτικού ονομάζεται «καινούργια ρούχα». Πρώτα φορούν μια τραχηλιά που γίνεται από άσπρο χασέ και στολίζεται με διάφορες χάντρες, κουμπάκια και κεντήματα πολύχρωμα.
Ακολουθεί μια φανέλα υφαντή πλεκτή με πρόσθετα πλεχτά μανίκια όπου κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα, όπως σε όλη τη φορεσιά. Μετά φορούν το πουκάμισο, λευκό υφαντό με πολύχρωμα κεντήματα στο λαιμό και στα μανίκια και λευκά κεντήματα στον ποδόγυρο (αζούρ). Πάνω από το πουκάμισο φορούν υφαντό μπούστο με μανίκια από σαγιάκι, εσωτερικά κεντήματα με βελονιά γκομπλάιν πάνω σε κόκκινο βαμβακερό κάμποτ, φθάνουν έως τον καρπό και ανασηκώνονται ρεβέρ πάνω από τον αγκώνα, να φανεί το κέντημα. Ακολουθεί η «Σαγία ή Σαγιάς» που είναι λευκά ολοκέντητο αμάνικο σιγούνι. Τα κεντήματα συχνά καλύπτουν με πάμπολλα μεταλλικά ελάσματα που σχηματίζουν δύο πλάκες κάτω από το στήθος.
0 λευκός σαγιάς φοριέται μόνο στους γάμους και τις γιορτές, τις άλλες μέρες είναι μαύρο. Στη μέση τυλίγουν ένα μακρύτατο ζωνάρι, μάλλινο μαύρο, υφαντό σε λεπτές άσπρες ρίγες πού το διπλώνουν κατά μήκος και το τυλίγουν χαλαρά λίγο πιο κάτω απ' τη μέση. Αυτό συγκρατείται από το κορδόνι της ποδιάς, η οποία είναι βασικά κόκκινη, μάλλινη, με ενυφασμένα πολύχρωμα σχέδια και μάλλινα κρόσσια.
Την ποδιά συχνά διακοσμούν με χάντρες, νομίσματα και μπρούτζινα ελάσματα. Πάνω από το ζωνάρι φορούν μια χάντρινη ζώνη με την αρ¬γυρή συρματερή πόρπη, αγορασμένη από το πιο φημισμένο κέντρο αργυροχοΐας της Μακεδονίας. Τέλος φορούν ένα είδος σιγούνας διακοσμημένης με κόκκινα γαϊτάνια.
Τα δύο πλάγια της γυρίζουν ελαφρά προς τα έξω και βαστιούνται πίσω με δύο κορδόνια περιτυλιγμένα με πολύχρωμα μαλλιά.
Η σιγούνα, αφού υφανθεί από μαύρο μαλλί αρνιού και αφού χτυπηθεί στο ποτάμι βάφεται για να γίνει το χρώμα της πιο ζωντανό με καρυδότσουφλο, αλλά και νεώτερα με καραμπογιά. Στα πόδια φορούν τον χειμώνα τσουράπια με πατούσα, το δε καλοκαίρι φορούν τσουράπια χωρίς πατούσες και κυκλοφορούν ξυπόλητες. Τα παπούτσια εθεωρούντο πολύτιμο είδος και ήταν δώρο τού γαμπρού προς όλη την οικογένεια της νύφης.
Τα μαλλιά τα χτενίζουν χωρίστρα και δύο κοτσίδες πού πέφτουν πίσω. Τέσσερα δάχτυλα μετά την αρχή των μαλλιών στο μέτωπο φοριέται υφαντή κορδέλα με σχέδια, η δε νύφη πίσω από την κορδέλα φορά κόκκινο φέσι με υποσαγώνιο χάντρινο. Ακολουθεί μαντήλι.
Το παλιό μαντήλι και κυρίως το νυφικό είναι από χασέ σε σχήμα τετράγωνο. Έχει τη μία γωνία πολύ κεντημένη, κυρίως με κόκκινο χρώμα, τις άλλες δύο λιγότερο κεντημένες απ' όπου κρέμονται δύο κορδονάκια με μικρή φούντα και κουδούνια, η δε εκ διαμέτρου αντίθετη γωνία προς την πολύ κεντημένη τσακίζεται εσωτερικά και στερεώνεται μ' ένα κεντητό σταυρό, αυτό είναι το τμήμα που τοποθετούν στο μέτωπο.
Οι δύο άκρες με τα φουντούκια και τα κουδούνια τότε δένονται προσεκτικά πίσω. Άλλα μαντήλια νεώτερα είναι και τα δύο μάλλινα αγορασμένα παλιότερα από την Έδεσσα φερμένα από την Αυστρία. Έχουν και τα δύο σταμπάτα λουλούδια αλλά η «Καλημέρκα» έχει τα πιο πολλά. Το απλό μαντήλι είναι η «Σκέπη» που είναι το γνωστό μας τσεμπέρι. Πολλές φορές βάζουν ένα λουλούδι στο δεξί αυτί. Σε πένθος φορούν τον «Σαγιά» ανάποδα διότι Θεωρείται μεγάλη ντροπή να τον βγάλουν τελείως. Η διαφορά που έχει η παλιά με τις νεώτερες ενδυμασίες, είναι η απλούστευση του διάκοσμου όλων των τμημάτων της φορεσιάς, η εξαφάνιση του φεσιού, του άσπρου «Σαγιά» κ.ά.
Σήμερα ελάχιστες γριές γυναίκες φορούν την παλιά καθημερινή φορεσιά και οι νέες κοπέλες έχουν από μια καλή φορεσιά του νεώτερου τύπου, μόνο για χορευτικές εκδηλώσεις.
Τα παιδικά ρούχα ήταν ακριβώς όπως των μεγάλων. Τα μωρά τα φασκιώνουν και τα σκεπάζουν με μια κάπα. Αυτή η κάπα γίνεται από ορθογώνιο παραλληλόγραμμο μάλλινο υφαντό ύφασμα με σχέδια όπως της ποδιάς που διπλώνουν στα δύο και ράβουν στο στενότερο του μέρος. Το διακοσμούν με πολύχρωμα φουντάκια, νομίσματα και χάντρες. Μ' αυτό σκεπάζουν το μωρό στην κούνια ή του σκεπάζουν το κεφάλι σαν κουκούλα ή στο μέρος που σχηματίζει θήκη χώνουν τα πόδια του σαν το βαστούν. Συγγενικά με τη φορεσιά του Ανταρτικού είναι έξι περίπου χωριά στις όχθες του Λαδοπόταμου (Ζελοβίτη).
Ι. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ - ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΖΩΗ (Τεύχος 99)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου