Παραδοσιακά παιχνίδια της περιοχής Αμυνταίου

 Κότσι
Το κότσι είναι γνωστό παιχνίδι από την αρχαιότητα. Στη Δήλο βρέθηκε επιγραφή που γράφει
«Δημήτριος τυφλός ουδέ βλέπει ουδέν παίζων αστράγαλους έκλεψεν αυτώ Ερμίας αστραγάλους»
Κότσι είναι ο αστράγαλος των ζώων. Για το παιχνίδι καλύτεροι είναι οι αστράγαλοι της γίδας. Κάθε κότσι έχει τέσσερις πλευρές. Η πιο επίπεδη ονομάζεται «βεζίρης», η απέναντι της που έχει κυματοειδή  χείλη (σαν στέμμα) λέγεται «βασιλιάς» . Από τις φαρδιές πιο  φουσκωτή λέγεται «ψωμί», ενώ η τέταρτη με τη λακκούβα «ξύλο». Με το κότσι παίζονταν πολλά παιχνίδια. Το πιο γνωστό είναι ο  Βεζίρης. Τα παιδιά (τουλάχιστον τέσσερα) σχημάτιζαν ένα ορθογώνιο και τοποθετούσαν το κότσι στη μέση. Με τη σειρά έριχναν το κότσι για να ορισθεί το « βασιλιάς» και ο « Βεζίρης».  Ο «Βασιλιάς» δίνει διαταγές. O «Βεζίρης» κρατά μία βέργα και εκτελεί τις εντολές του βασιλιά. Στη συνέχεια ρίχνουν όλα τα παιδιά με τη σειρά. Όποιος έφερνε «ξύλο», έτρωγε τόσες βεργιές από το «βεζίρη», όσες όριζε ο  «βασιλιάς», «λαδάτες» ή «ξιδάτες» (μαλακές ή τσουχτερές). Όποιος έφερνε «ψωμί» έκανε τον πεινασμένο και με διάφορες αστείες γκριμάτσες ότι έτρωγε ψωμί. Το παιχνίδι συνεχιζόταν ρίχνοντας όλα τα παιδιά το κότσι. Αν κάποιος άλλος έφερνε «βασιλιά», ή «βεζίρη»,
έπαιρνε το αξίωμα από τον συμπαίχτη του.

Κότσι 2° παιχνίδι

Σ' αυτό το παιχνίδι οι πλευρές από το κότσι ονομάζονται «τσούρλα»,  η στενή πλευρά με την βαθιά κοιλότητα, η απέναντί της «καζιάκα» ενώ οι άλλες δύο «αλάκι» , αυτή με την κοιλότητα και η
απέναντι «αντάπι».
Κάθε παίχτης έβαζε από τρία κότσια. Έστριβαν το    «νουμά» (μεγαλύτερο κότσι) και, όποιος έφερνε «τσούρλα» ή «καζιάκα», άρχιζε πρώτος το παιχνίδι. O πρώτος παίχτης έπαιρνε τα κότσια και το
«νουμά», τα ανακάτωνε και τα άφηνε να πέσουν στο έδαφος. Αν ο «νουμάς» στεκόταν «αντάπι» ή «αλάκι», ο παίχτης κέρδιζε όλα τα κότσια που είχαν σταθεί στην ίδια θέση με το «νουμά». Αν όμως ο
«νουμάς» στεκόταν «καζιάκα», ο παίχτης κέρδιζε όλα τα κότσια. Αν στεκόταν στη θέση «τσούρλα», τα κότσια τα κέρδιζε ο αντίπαλος. Τα κότσια που περίσσευαν από την πρώτη ριψη, τα έπαιρνε ο αντίπαλος και το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να τελειώσει όλα τα κότσια.

 Κότσι 3° παιχνίδι

Γι' αυτό το παιχνίδι χρειαζόταν και μια «πλίτσα», δηλαδή ένα μικρό κότσι. Πρώτα στήνανε όλα τα κότσια σε μια ευθεία γραμμή.
Από απόσταση περίπου τεσσάρων μέτρων ο πρώτος παίχτης έριχνε την «πλίτσα» του σημαδεύοντας τα κότσια. Όποιος πετύχαινε το πρώτο κότσι από τα αριστερά, που συνήθως ήταν βαμμένο κόκκινο,
κέρδιζε, όλα τα κότσια. Αν χτυπούσε ένα άλλο κότσι, κέρδιζε τα κότσια, που ήταν δεξιά από αυτό που χτύπησε.
Το παιχνίδι συνεχιζόταν με τη σειρά μέχρι που κέρδιζαν όλα τα κότσια.
Ομάδα Περιβαλλοντικής Εργασίας, Τμήμα Α5, Γυμνασίου Αμυνταίου, Σχ. έτος 1999-2000.