Η Ενορία Πολυποτάμου του ομώνυμου Δημοτικού Διαμερίσματος του Δήμου Περάσματος του Νομού Φλώρινας αριθμεί 350 περίπου κατοίκους και έχει στον γεωγραφικό της χώρο τέσσερις Ιερούς Ναούς και δυο Ναΐσκους Το πρώτο χτίσιμο ναού έχουμε περί το 1670-ανακριβής χρονολογία- (Νότια του χωριού) . Είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου ο οποίος καταστράφηκε το 1970 και το 1971 χτίζεται στην ίδια θέση ακριβώς ο νέος Ναός .
Από ενθυμίσεις κατοίκων ο παλαιός Ναός ήταν κάτω από την επιφάνεια της γης και θύμιζε της πρωτοχριστιανικές κατακόμβες. Τόσο στον Α΄ όσο και στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο είχε γίνει καταφύγιο των κυνηγημένων αλλά και τόπος προσευχής έτσι ώστε να σωθούν όλοι όσοι πέρασαν από εκεί όπως μας αναφέρουν οι ίδιοι που τα έζησαν.
Τίποτα όμως από τον Ναό αυτό δεν σώζεται σήμερα παρά μόνο ελάχιστες εικόνες αγιογραφημένες το 1898 οι οποίες κοσμούσαν το τέμπλο του Ναού.
Δίπλα από τον Ναό υπήρχε το καμπαναριό το οποίο ήταν πετρόχτιστο και κατέρρευσε λόγω παλαιότητας αφήνοντας μας μόνο το σημείο όπου ήταν χτισμένο.
Σήμερα ο Ναός του Αγίου Νικολάου παραμένει Ναός Κοιμητηρίων όπως άλλωστε ήταν και όπως αναφέρουν οι παλαιότεροι οι ταφές των νεκρών από τον πόλεμο γινόντουσαν πάντα νύχτα φοβούμενοι τις βόμβες που έπεφταν.
Στην Ενορία αυτή το παράδοξο είναι ότι οι τέσσερις Ναοί που υπάρχουν είναι χτισμένοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα περιφρουρώντας έτσι το χωριό με την ασφάλεια του θεού.
Το 1740-1760 χτίζεται στη Βόρεια πλευρά του χωριού ο Ναός του Αγίου Αθανασίου(όπως προκύπτει από ερωτηματολόγιο της Μητροπόλεως που έγινε σε ιερέα της ενορίας το 1967) .
Ο Ναός αυτός είναι ημιυπόγειος (τουλάχιστον ένα μέτρο κάτω από την επιφάνεια του αυλικού χώρου) και χαρακτηριστικά γνωρίσματα του είναι ο περίφημος διάκοσμος της ξυλόγλυπτης οροφής του, ο επιβλητικός άμβωνας , το ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες που χρονολογούνται το 1845. Χρονολογία που διακρίνεται από τη χάραξη που έγινε πάνω τους.
Ο Ναός είναι χτισμένος με πέτρα, δυστυχώς όμως είναι καλυμμένη με επίχρισμα . Η σκεπή του ήταν επίσης πέτρινη αλλά λόγω της καταστροφής της σήμερα είναι με κεραμίδι . Αξίζει να αναφερθεί ότι όλοι οι Ναοί της ενορίας ήταν με πέτρινες σκεπές αλλά καμία δεν άντεξε το βάρος της με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν και να αντικαταστούν με κεραμίδι.
Με πέτρινες πλάκες επίσης ήταν και το δάπεδο , σήμερα σώζονται μόνο στο χώρο του Νάρθηκα (πρόναος).
Στην αρχική του μορφή σώζεται ανέπαφο από το χρόνο το καμπαναριό που είναι μόλις λίγα μέτρα δίπλα του Ναού.
Οι δύο αυτοί Ναοί (κοιμητηρίων) έως και τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο αποτελούσαν μέσα σε μια κοινωνική ομάδα, δύο ενορίες. Από μαρτυρίες κατοίκων γνωρίζουμε πως στο Ναό του Αγίου Αθανασίου Έλληνας ιερέας λειτουργεί μετά το 1947.
Μετά την κατοχή επικρατούσε ένα έθιμο που λόγω του ειδωλολατρικού του χαρακτήρα, εξαλείφθηκε. Στην εορτή του Αγίου (18 Ιανουαρίου ) εύπορες οικογένειες προσέφεραν ένα μοσχάρι το οποίο και έσφαζαν στην αυλή του Ναού και στην συνέχεια το βράζανε σε μεγάλα καζάνια στο τζάκι της αποθήκης το οποίο σώζεται ως σήμερα. Μετά τον εκκλησιασμό ακολουθούσε φαγοπότι τιμώντας έτσι τον Άγιο. Βέβαια, όλα αυτά γινόντουσαν και για ένα σημαντικότερο λόγω. Οι άνθρωποι τότε πεινούσαν (ας μη ξεχνάμε σε ποια περίοδο βρισκόμαστε). Σήμερα στις αναφορές που κάνουν οι κάτοικοι λένε πως οι περισσότεροι άνθρωποι τρώγανε κρέας μόνο εκείνη τη ημέρα απ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Και ο λόγος ήταν η φτώχεια.
Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου σήμερα είναι ο παλαιότερος που υπάρχει και είναι ένα από τα πολλά ιστορικά μνημεία που έχει η χώρα μας τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ως χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος οι οποίοι ανήκουν στην υπηρεσία της αρχαιολογικής εφορίας.
Στην περίοδο του 1902 και αργότερα το 1906 έχουμε δύο δολοφονίες ιερέων από τους Βούλγαρους που αξίζει να αναφέρουμε τα ονόματα τους ως μνημόνευση για όλα αυτά που προσέφεραν. Είναι Ο ιερέας Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνος και ο ιερέας Στόιτσης Ιωάννης γνωρίζοντας το φρικτότερο θάνατο με ακρωτηριασμούς και αναρίθμητες μαχαιριές στο σώμα τους.
Κατόπι , το 1912 στη Δυτική πλευρά του χωριού χτίζεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Λουκά.
Ναός χτισμένος σε Βασιλικό ρυθμό και με εικόνες αγιογραφημένες με Ρωσική τεχνοτροπία. Χαρακτηριστικά και επιβλητικά ήταν τα δυο καμπαναριά που υπήρχαν (δεξιά και αριστερά του ναού) όπως και ο τρούλος που σήμερα δεν σώζονται. Κάποιοι κάτοικοι μάλιστα είχαν φωτογραφίες τον ναό στην αρχική του μορφή, τις οποίες δεν μπορούν να βρουν.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα λειτούργησε ως μοναστήρι από το μοναχό Ιγνάτιο που ήρθε από μονή του Αγίου όρους και το επάνδρωσε. Μετά τον θάνατο του τη δεκαετία του ’40 ο ναός λειτουργεί κατά την μνήμη του Αγίου και σε έκτακτες περιπτώσεις. Το κελί που υπήρχε καταστράφηκε και στη μεγάλη έκταση της αυλής ευδοκιμούσαν οπορωφόρα δέντρα που στο πέρασμα του χρόνου σάπισαν.
.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1913 χτίζεται ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε κεντρικό σημείο του χωριού. Το 1927 στο χωριό δίνεται η ονομασία Πολυπόταμος και στην ουσία από εδώ και στο εξής σχηματίζεται η ενορία Πολυποτάμου με ενοριακό ναό αυτό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Χτισμένος και αυτός σε Βασιλικό ρυθμo, με βυζαντινό χαρακτήρα στις εικόνες του τέμπλου και εντυπωσιακή καλλιτεχνική διάθεση των χτιστών με λαξευμένη πέτρα.
Η ευλάβεια των κατοίκων προς τη Θεοτόκο συνδυασμένη με την πίστη τους πρόσφερε και θαύματα που δεν έχουν καταγραφεί δυστυχώς.
Χωρίς να γνωρίζουμε χρονολογία ο ναΐσκος του Αγίου Μηνά έξω από το χωριό και βορειοδυτικά ήταν και είναι για τους κατοίκους ένας αγαπητός Άγιος, εξίσου αγαπητή είναι και η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ο Ναΐσκος. Γέροντες αναφέρουν πως σε αυτό το σημείο βρισκόταν το πρώτο χωριό –οικισμός- και γι’ αυτό το λόγo, η τοποθεσία ονομάστηκε «Χωριουδάκι». Σήμερα ο ανακατασκευασμένος ναΐσκος σε συνδυασμό τη γραφικότητα του τοπίου , προσφέρει στον επισκέπτη ηρεμία και ψυχική γαλήνη.
Στην είσοδο του χωριού συναντάμε το ναΐσκο του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου ο οποίος είναι ιδιόκτητος αλλά συγκαταλέγεται στην ενορία .
Η ενορία αριθμούσε 1.700 κατοίκους έως και την περίοδο του 1940. Έκτοτε ο πόλεμος οδήγησε πολλούς στην αποδημία με αποτέλεσμα σήμερα να αριθμεί μόλις 350 μόνιμους κατοίκους.
Τοπικούς ιερείς από την περίοδο του ’40 έως και το 2002 το χωριό δε γνώρισε. Το θρησκευτικό όμως συναίσθημα ήταν καλλιεργημένο, έτσι τουλάχιστον πέντε ενορίτες γίνονται μοναχοί και φεύγουν για το Άγιο Όρος . Μόνο για τους δύο γνωρίζουμε ότι προέρχονται από τα επώνυμα Σαμπαλής και Ζαραβέλης.
Ιερείς όπως ο Δρακόπουλος, Αναγνωστάκης , Ζαραβέλης , Βασιλείου , Παπαχρόνης , και Αβραμίδης εξυπηρέτησαν την ενορία περιοδικά μέχρι το 1970, κάποιοι μάλιστα από αυτούς ήταν αποσπασμένοι από τη Αθήνα κατά την περίοδο της Δικτατορίας .
Τη τριακονταετία ΄70 έως και 2002 διορίσθηκαν οι ιερείς Καντζίδης , Ανδρεόπουλος και Μπαγάσης. Από το 2002 μέχρι και σήμερα η ενορία έχει τον ενορίτη εφημέριο της.
Τελειώνοντας την αναδρομή στην ενορία Πολυποτάμου θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στη γραφικότατη τοποθεσία του χωριού , στη φυσική ομορφιά που χαρίζουν τα δάση ολόγυρα του , τα πανέμορφα και πολλά ρυάκια που σχηματίζουν το ποτάμι που διασχίζει το χωριό , τις όμορφες καμπύλες των βουνών και όλα αυτά σα μέσα σε έναν πίνακα ζωγραφικής που υπογράφεται από το χέρι του θεού για να μας το χαρίσει σε μας τους κατοίκους της ενορίας Πολυποτάμου.
Κ.Γ. Πολυπόταμος 20-01-09
Από ενθυμίσεις κατοίκων ο παλαιός Ναός ήταν κάτω από την επιφάνεια της γης και θύμιζε της πρωτοχριστιανικές κατακόμβες. Τόσο στον Α΄ όσο και στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο είχε γίνει καταφύγιο των κυνηγημένων αλλά και τόπος προσευχής έτσι ώστε να σωθούν όλοι όσοι πέρασαν από εκεί όπως μας αναφέρουν οι ίδιοι που τα έζησαν.
Τίποτα όμως από τον Ναό αυτό δεν σώζεται σήμερα παρά μόνο ελάχιστες εικόνες αγιογραφημένες το 1898 οι οποίες κοσμούσαν το τέμπλο του Ναού.
Δίπλα από τον Ναό υπήρχε το καμπαναριό το οποίο ήταν πετρόχτιστο και κατέρρευσε λόγω παλαιότητας αφήνοντας μας μόνο το σημείο όπου ήταν χτισμένο.
Σήμερα ο Ναός του Αγίου Νικολάου παραμένει Ναός Κοιμητηρίων όπως άλλωστε ήταν και όπως αναφέρουν οι παλαιότεροι οι ταφές των νεκρών από τον πόλεμο γινόντουσαν πάντα νύχτα φοβούμενοι τις βόμβες που έπεφταν.
Στην Ενορία αυτή το παράδοξο είναι ότι οι τέσσερις Ναοί που υπάρχουν είναι χτισμένοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα περιφρουρώντας έτσι το χωριό με την ασφάλεια του θεού.
Το 1740-1760 χτίζεται στη Βόρεια πλευρά του χωριού ο Ναός του Αγίου Αθανασίου(όπως προκύπτει από ερωτηματολόγιο της Μητροπόλεως που έγινε σε ιερέα της ενορίας το 1967) .
Ο Ναός αυτός είναι ημιυπόγειος (τουλάχιστον ένα μέτρο κάτω από την επιφάνεια του αυλικού χώρου) και χαρακτηριστικά γνωρίσματα του είναι ο περίφημος διάκοσμος της ξυλόγλυπτης οροφής του, ο επιβλητικός άμβωνας , το ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες που χρονολογούνται το 1845. Χρονολογία που διακρίνεται από τη χάραξη που έγινε πάνω τους.Ο Ναός είναι χτισμένος με πέτρα, δυστυχώς όμως είναι καλυμμένη με επίχρισμα . Η σκεπή του ήταν επίσης πέτρινη αλλά λόγω της καταστροφής της σήμερα είναι με κεραμίδι . Αξίζει να αναφερθεί ότι όλοι οι Ναοί της ενορίας ήταν με πέτρινες σκεπές αλλά καμία δεν άντεξε το βάρος της με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν και να αντικαταστούν με κεραμίδι.
Με πέτρινες πλάκες επίσης ήταν και το δάπεδο , σήμερα σώζονται μόνο στο χώρο του Νάρθηκα (πρόναος).
Στην αρχική του μορφή σώζεται ανέπαφο από το χρόνο το καμπαναριό που είναι μόλις λίγα μέτρα δίπλα του Ναού.
Οι δύο αυτοί Ναοί (κοιμητηρίων) έως και τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο αποτελούσαν μέσα σε μια κοινωνική ομάδα, δύο ενορίες. Από μαρτυρίες κατοίκων γνωρίζουμε πως στο Ναό του Αγίου Αθανασίου Έλληνας ιερέας λειτουργεί μετά το 1947.
Μετά την κατοχή επικρατούσε ένα έθιμο που λόγω του ειδωλολατρικού του χαρακτήρα, εξαλείφθηκε. Στην εορτή του Αγίου (18 Ιανουαρίου ) εύπορες οικογένειες προσέφεραν ένα μοσχάρι το οποίο και έσφαζαν στην αυλή του Ναού και στην συνέχεια το βράζανε σε μεγάλα καζάνια στο τζάκι της αποθήκης το οποίο σώζεται ως σήμερα. Μετά τον εκκλησιασμό ακολουθούσε φαγοπότι τιμώντας έτσι τον Άγιο. Βέβαια, όλα αυτά γινόντουσαν και για ένα σημαντικότερο λόγω. Οι άνθρωποι τότε πεινούσαν (ας μη ξεχνάμε σε ποια περίοδο βρισκόμαστε). Σήμερα στις αναφορές που κάνουν οι κάτοικοι λένε πως οι περισσότεροι άνθρωποι τρώγανε κρέας μόνο εκείνη τη ημέρα απ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Και ο λόγος ήταν η φτώχεια.
Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου σήμερα είναι ο παλαιότερος που υπάρχει και είναι ένα από τα πολλά ιστορικά μνημεία που έχει η χώρα μας τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ως χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος οι οποίοι ανήκουν στην υπηρεσία της αρχαιολογικής εφορίας.
Στην περίοδο του 1902 και αργότερα το 1906 έχουμε δύο δολοφονίες ιερέων από τους Βούλγαρους που αξίζει να αναφέρουμε τα ονόματα τους ως μνημόνευση για όλα αυτά που προσέφεραν. Είναι Ο ιερέας Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνος και ο ιερέας Στόιτσης Ιωάννης γνωρίζοντας το φρικτότερο θάνατο με ακρωτηριασμούς και αναρίθμητες μαχαιριές στο σώμα τους.
Κατόπι , το 1912 στη Δυτική πλευρά του χωριού χτίζεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Λουκά.
Ναός χτισμένος σε Βασιλικό ρυθμό και με εικόνες αγιογραφημένες με Ρωσική τεχνοτροπία. Χαρακτηριστικά και επιβλητικά ήταν τα δυο καμπαναριά που υπήρχαν (δεξιά και αριστερά του ναού) όπως και ο τρούλος που σήμερα δεν σώζονται. Κάποιοι κάτοικοι μάλιστα είχαν φωτογραφίες τον ναό στην αρχική του μορφή, τις οποίες δεν μπορούν να βρουν.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα λειτούργησε ως μοναστήρι από το μοναχό Ιγνάτιο που ήρθε από μονή του Αγίου όρους και το επάνδρωσε. Μετά τον θάνατο του τη δεκαετία του ’40 ο ναός λειτουργεί κατά την μνήμη του Αγίου και σε έκτακτες περιπτώσεις. Το κελί που υπήρχε καταστράφηκε και στη μεγάλη έκταση της αυλής ευδοκιμούσαν οπορωφόρα δέντρα που στο πέρασμα του χρόνου σάπισαν.
.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1913 χτίζεται ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε κεντρικό σημείο του χωριού. Το 1927 στο χωριό δίνεται η ονομασία Πολυπόταμος και στην ουσία από εδώ και στο εξής σχηματίζεται η ενορία Πολυποτάμου με ενοριακό ναό αυτό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Χτισμένος και αυτός σε Βασιλικό ρυθμo, με βυζαντινό χαρακτήρα στις εικόνες του τέμπλου και εντυπωσιακή καλλιτεχνική διάθεση των χτιστών με λαξευμένη πέτρα.
Η ευλάβεια των κατοίκων προς τη Θεοτόκο συνδυασμένη με την πίστη τους πρόσφερε και θαύματα που δεν έχουν καταγραφεί δυστυχώς.
Χωρίς να γνωρίζουμε χρονολογία ο ναΐσκος του Αγίου Μηνά έξω από το χωριό και βορειοδυτικά ήταν και είναι για τους κατοίκους ένας αγαπητός Άγιος, εξίσου αγαπητή είναι και η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ο Ναΐσκος. Γέροντες αναφέρουν πως σε αυτό το σημείο βρισκόταν το πρώτο χωριό –οικισμός- και γι’ αυτό το λόγo, η τοποθεσία ονομάστηκε «Χωριουδάκι». Σήμερα ο ανακατασκευασμένος ναΐσκος σε συνδυασμό τη γραφικότητα του τοπίου , προσφέρει στον επισκέπτη ηρεμία και ψυχική γαλήνη.
Στην είσοδο του χωριού συναντάμε το ναΐσκο του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου ο οποίος είναι ιδιόκτητος αλλά συγκαταλέγεται στην ενορία .
Η ενορία αριθμούσε 1.700 κατοίκους έως και την περίοδο του 1940. Έκτοτε ο πόλεμος οδήγησε πολλούς στην αποδημία με αποτέλεσμα σήμερα να αριθμεί μόλις 350 μόνιμους κατοίκους.
Τοπικούς ιερείς από την περίοδο του ’40 έως και το 2002 το χωριό δε γνώρισε. Το θρησκευτικό όμως συναίσθημα ήταν καλλιεργημένο, έτσι τουλάχιστον πέντε ενορίτες γίνονται μοναχοί και φεύγουν για το Άγιο Όρος . Μόνο για τους δύο γνωρίζουμε ότι προέρχονται από τα επώνυμα Σαμπαλής και Ζαραβέλης.
Ιερείς όπως ο Δρακόπουλος, Αναγνωστάκης , Ζαραβέλης , Βασιλείου , Παπαχρόνης , και Αβραμίδης εξυπηρέτησαν την ενορία περιοδικά μέχρι το 1970, κάποιοι μάλιστα από αυτούς ήταν αποσπασμένοι από τη Αθήνα κατά την περίοδο της Δικτατορίας .
Τη τριακονταετία ΄70 έως και 2002 διορίσθηκαν οι ιερείς Καντζίδης , Ανδρεόπουλος και Μπαγάσης. Από το 2002 μέχρι και σήμερα η ενορία έχει τον ενορίτη εφημέριο της.
Τελειώνοντας την αναδρομή στην ενορία Πολυποτάμου θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στη γραφικότατη τοποθεσία του χωριού , στη φυσική ομορφιά που χαρίζουν τα δάση ολόγυρα του , τα πανέμορφα και πολλά ρυάκια που σχηματίζουν το ποτάμι που διασχίζει το χωριό , τις όμορφες καμπύλες των βουνών και όλα αυτά σα μέσα σε έναν πίνακα ζωγραφικής που υπογράφεται από το χέρι του θεού για να μας το χαρίσει σε μας τους κατοίκους της ενορίας Πολυποτάμου.
Κ.Γ. Πολυπόταμος 20-01-09
Wonderful photos! Which book do they come from?
ΑπάντησηΔιαγραφή